Writers Connected – Maroc edition 2015
El Hizjra betekent migratie. Een weg vol uitdagingen om van de ene plek naar de andere te gaan. Daarom staat deze eerste editie van Writers Connected in het teken van zowel migratie als de huidige humanitaire crisis. Het woord hizjra is immers een metafoor voor avontuur en reizen, het achterlaten van het bekende en vertrouwde om een nieuw leven op te bouwen in een nog te ontdekken en eigen te maken wereld. Helaas is de keus om te migreren niet altijd een vrijwillige en gaat een gedwongen vertrek vaak gepaard met trauma en verlies, zoals de bittere actualiteit eens te meer toont.
Maar migratie heeft ook vele positieve kanten en is iets van alle tijden. Marokko en Nederland onderhouden al ruim vier eeuwen diplomatieke banden. Nadat begin jaren ’70 de eerste Marokkaanse arbeidsmigranten naar Nederland kwamen, zijn de banden tussen beide landen alleen maar verstevigd. Inmiddels telt Nederland zo’n 400.000 Nederlanders van Marokkaanse origine. De meesten van hen behoren tot de tweede en derde generatie Marokkaanse migranten.
Deze relatie tussen Marokko en Nederland staat centraal in de eerste editie van Writers Connected. Met gepaste trots presenteren wij u graag de zes schrijvers die deelnemen aan deze eerste editie.
Uit Marokko zijn dat:
- Youssouf Amine Elalamy (1961)
- Bouthaïna Azami (1967)
- Réda Dalil (1976)
Uit Nederland zijn dat:
- Siham Amghar (1995, winnares van de El Hizjra Literatuurprijs voor poëzie in 2014)
- Said El Haji (1976)
- Abdelkader Benali (1975)
Deze schrijvers reisden afgelopen najaar naar Marokko om deel te nemen aan een uiteenlopend programma met onder meer een migratiedebat dat plaatsvond op de Clipper Stad Amsterdam in de haven van Tanger. Verder werden er diverse workshops voor de lokale jeugd georganiseerd en een aantal bezoeken gebracht aan relevante instituten en organisaties in Tanger en Casablanca. El Hizjra is verheugd dat dit succesvolle programma tot stand kon komen in samenwerking met de Nederlandse ambassade te Rabat en verscheidene Marokkaanse zusterorganisaties, met wie El Hizjra een duurzame samenwerking nastreeft om ook in de toekomst talentvolle (jonge) schrijvers op weg te helpen.
De samenwerking met de gemeente Amsterdam (sinds 2013 een feit) werd ook in Marokko zichtbaar. Writers Connected 2015 vond tegelijkertijd plaats met de Amsterdamse handelsmissie. El Hizjra kon een klein steentje bijdragen aan deze missie door middel van een cultureel programma. Vooral de literaire wandeling in Tanger onder leiding van Abdelkader Benali was een groot succes. Zowel lokale deelnemers wandelden mee, net als de Nederlandse Ambassadeur, Ron Strikker, en de vertegenwoordiger van de gemeente Amsterdam, Achmed Baâdoud.
Het startpunt van Writers Connected 2015 in Marokko was de hartverscheurende, tot twee maal toe bekroonde roman De clandestienen (2010, Nijgh & Van Ditmar) van Youssouf Amine Elalamy, oorspronkelijk uitgegeven als Les clandestins (2000). Hierin beschrijft Elalamy vanuit wisselend perspectief de dramatische poging van twaalf bootvluchtelingen om Marokko te verruilen voor Europa. Met het oog op de recente gebeurtenissen is Elalamy’s roman helaas actueler dan ooit.
Essay bundel
De deelnemende schrijvers aan Writers Connection is gevraagd hun visie op het thema ‘migratie’ op te tekenen in een essay van maximaal 1500 woorden. Het programma in Marokko vormt hierbij het uitgangspunt. De Nederlands-Marokkaanse schrijvers doen dat in het Nederlands; de Marokkaanse schrijvers in het Frans. Deze essays worden vertaald in het Arabisch en tweetalig uitgegeven voor Koningsdag 2016. Vanwege het verschil in doelgroep tussen Nederland en Marokko heeft El Hizjra besloten de essaybundel in twee edities uit te brengen, namelijk als een Nederlands-Arabische bundel voor het lezerspubliek in Nederland en als een Frans-Arabische bundel voor Marokko.
De essays van de zes deelnemende schrijvers bieden de lezer zowel ontroerende, verrijkende als vernieuwende uitgangspunten op het vlak van migratie en de steeds verder globaliserende samenleving. In tegenstelling tot politici, die migranten veelal reduceren tot percentages en stromen vluchtelingen, zijn de schrijvers in staat migratie en de huidige humanitaire crisis vanuit een individueel, menswaardig standpunt te beschouwen. Op unieke en inspirerende wijze verlenen zij een heldere stem aan hen die helaas te vaak overstemd worden door het lawaai van onwetendheid in het grimmige geopolitieke debat vandaag de dag.
Impact programma
Ons streven is de relatie tussen Nederland en Marokko in positieve zin te stimuleren. De kiem voor dit project is gelegd tijdens gesprekken tussen verschillende stakeholders om de relatie tussen Marokko en Nederland te verstevigen. Deze opzet zal zeker het zelfvertrouwen bevorderen van een brede groep Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond. Langs deze weg kunnen zij kennis maken met klinkende namen en inspirerende voorbeelden van literair werk uit de cultuur van hun (voor)ouders en daar eigenwaarde en kracht uit putten. De barrières waarmee zij in hun (nieuwe) thuisland Nederland worden geconfronteerd, dragen vaak bij aan een gevoel van minderwaardigheid. Zij moeten zich staande zien te houden in een hoogontwikkelde samenleving waarin zij zich zelden gehoord, gezien en gewaardeerd voelen.
Woorden kunnen verbinden
Een treffend voorbeeld hoe dit in de praktijk uit kan werken, is verwoord door Siham Amghar, die met haar Riffijnse gedicht in 2014 de El Hizjra Literatuurprijs voor Poëzie won:
“Als jonge Nederlands-Marokkaanse heb ik het altijd lastig gevonden om volledig mijzelf te zijn. Het schrijven heeft mij grotendeels geleerd andermans opinie los te laten en mijn eigenheid te omarmen. El Hizjra speelt hier een belangrijke rol in, omdat ik door deze organisatie heb ontdekt dat mijn roots mij sterker maken. Mijn pen zou minder teweeg brengen zonder dit bewustzijn. Deel mogen nemen aan Writers Connected heeft mij de ogen geopend voor de vrijheid die in mij huist en mij de noodzaak en waarde doen inzien van het naar buiten brengen van deze vrijheid. Nu laat ik mijn stem helder horen. Ik voel me rijk door deze ervaringen. Als er iets is waarvoor ik op aarde ben gezet, dan is het om de stem van de vrouw, die niet altijd spreken kan, luider te doen klinken. In alle vrijheid mijn keuzes kunnen maken; daar leef ik voor.”
Media aandacht
Tijdens de diverse programmaonderdelen in Marokko hebben wij samengewerkt met lokale mediapartners. Enkele populaire website hadden eerder aangegeven graag mee te willen werken, zoals de websites www.hespress.com en www.alyoum24.com. Ook radiostation Bledna en de daarbij horende website www.bledna.com was partner.
De met El Hizjra meegereisde NTR-journaliste Naeeda Aurangzeb leidde niet alleen het Clipper Migratiedebat in de haven van Tanger maar maakte ook om de dag een reportage. In Nederland besteedde het programma Dichtbij Nederland, de radiotak van de Moslim Omroep aandacht aan de aanwezigheid van El Hizjra en Writers Connected in Marokko:
(Luister hier het item van Dichtbij Nederland)
